KADEŞ BARIŞ ANTLAŞMASI
Kadeş
Barışı, bilinenin aksine tarihin ilk yazılı antlaşması değildir. Ondan önce de,
krallar ve vasalları arasında, birçok yazılı anlaşma, gerçekleşmiştir. Buna tek
bir örnek bile vermek gerekirse, Kadeş Savaşı öncesi, Hitit Kralı
Muvatalli’nin, Wiluša (Troya) Kralı Alakšandu ile yaptığı müttefiklik
antlaşması yeterlidir.
Kadeş’i
önemli kılan, karşılıklı eşitlik ilkesine göre o zamanki dünyanın, iki güçlü
devleti arasında yapılmış ilk yazılı anlaşma olmasıdır.
Savaş Sonrası
M.Ö.1274’te gerçekleşen Kadeş Savaşı’ndan
sonra Kadeş kenti, Hititlerde kalırken, Muvatalli’nin ordusu, Kuzey Suriye’yi
yakıp yıkmıştı. Bölgedeki Amurru Krallığı da Hitit vasalı olarak kalmıştı.
Büyük Ramses ise “Tanrı Amon'un ilahi gücü ile Hititleri yendim.” dese de
İkinci Suriye seferi’nden, Mısır’a eli boş dönmüştür.
Suriye, Hitit kontrolünde olduğundan,
Mısır’ın bölgedeki etkisi Kenan Ülkesi ile sınırlıydı. Ramses, Üçüncü Suriye
Seferi’nde, Kudüs ve Eriha’ya saldırmış arkasından Şam’a yürüyerek Mısır’ın
alanını genişletmişti. Bir başka seferinde de, Hitit kontrolünde bir kent olan
Dapur’u kuşatmış ve M.Ö.1269’da ele geçirmişti. Mısır ordusunun, kent surlarına
merdivenler kullanarak çıkması, Ramesseum Tapınağı’nın duvarlarında tasvir
edilmiştir.
Bunun gibi bir iki istisna dışında Hitit
ve Mısır ilişkileri aslında bir soğuma dönemine girmiştir. İki tarafta
birbirlerine öldürücü darbeyi vurmaktan çekinmektedir. Var olan statüko,
aslında iki tarafın da işine gelmektedir ve bu arada elçiler karşılıklı olarak
mesaj taşımaktadır. Ramses’in 5. hükümdarlık yılında olan savaştan sonra, iki
devlet arasındaki barış anlaşması ancak Ramses’in 21. hükümdarlık yılında
gerçekleşebilir.
16 Yıllık Gecikme
Peki barış anlaşması için neden 16 yıl
beklenmiştir. Sorunun yanıtı için Hattuša’ya gidelim. II.Muvattalli, savaştan
iki yıl sonra 1272’de ölür. Tahta oğlu Urhi-Tešup geçer ve III.Muršili adını
alır. Ancak bu durumdan hoşlanmayan biri vardır: Muvatalli’nin kardeşi III. Hattušili.
Urhi-Tešup tahta çıkınca, amcası Hattušili ile çok iyi dost olan Baş Yazıcı
Mittannamuwa’ yı görevden alır. Hattušili bu duruma oldukça bozulmuş olmalıdır.
Amca ve yeğen arasında bir iktidar mücadelesi başlar. Buna bir de
Urhi-Tešup’un, amcasının yönetiminde olan Hakmiš ve Nerik kentlerini ondan
alması eklenince ipler kopar.
Hattušili kendi deyimiyle “Artık
dayanamaz ve ona isyan eder.” ve yeğenine şöyle seslenir: “Bana karşı kavgayı başlattın. Ve sen büyük kralsın, senin
bana bıraktığın tek kalede, yalnız ben kralım. Haydi! Bizim hakkımızda Şamuha
kenti İştar’ı ve Nerik kenti Fırtına Tanrısı karar versin.”
Aslında Hattušili en başından beri
yeğeninin krallığına karşıydı, öyle ki ondan bahsederken hiçbir zaman krallık
adı olan III.Muršili’yi kullanmamıştır. Yürüttüğü lobi çalışmaları sayesinde
askeri gücünün yanında, pek çok soyluyu ve bir İştar rahibi olması nedeniyle de
rahipler sınıfını arkasına almıştır. Kendi anlatımlarında iktidar hırsını hep
tanrıların bir isteğiymiş gibi göstermiştir.
III.Hattušili, M.Ö.1267’de Hitit tahtına
oturur. Urhi-Tešup tutuklanır ve Nuhašše’ye gönderilir. Ancak buradan kaçacağı
bilgisi alınınca “deniz yönüne” Alašiya’ya ( Kıbrıs) sürülür. Bundan sonra neler
olduğunu Hattuşa arşivinde bulunan bir belgeden öğreniyoruz. II.Ramses’in Mira
kralına gönderdiği bir mektubun kopyasıdır bu ve anlaşılan o ki
Urhi-Tešup Kıbrıs’tan Mısır’a kaçarak Ramses’e sığınmış ve iki devlet arasında
yeni bir kriz yaratmıştır.
Büyük Kral, III.Hattušili’dir artık. Bu
dönemde Ön Asya’nın politik haritası da değişmiştir. Assur devleti, Mitannilere
son vermiş ve bu bölgede ağırlığını günden güne hissettirmeye başlamıştır.
Böyle bir ortamda Hattuşili, Mısır, Assur ve Babil kralları ile karşılıklı
mektuplaşarak ince bir diplomasi yürütmüş ve Hatti sınırlarını neredeyse hiç
savaşmadan korumuştur. Böyle bir ortamda M.Ö. 1258’de Kadeş Barış Antlaşması
imzalanır.
Antlaşma
Kadeş Barış Antlaşması, zamanın diplomatik
dili olan Akkadça ve Mısır dilinde yazılmıştır. Bir yüzünde Hattušili, diğer
yüzünde Puduhepa’nın mühür damgaları bulunan ve gümüş bir tablet üzerine
yazılarak Mısır’a gönderilen Akkadça kopya, bugüne değin bulunamamıştır. Bu
metin, Karnak Amon-Ra Tapınağı-Büyük Hipostil Salonu-Güney Duvarı yanındaki bir
duvara ve Ramessuum Tapınağı-Birinci Avlu-Batı Duvarı’na hiyerogliflerle
kazınmıştır. Mısır dilindeki bu kopyalarda, antlaşma, iki büyük devletin
eşitliği temeline göre yapılmış olsa da, Ramses daha kazançlı ve üstün
gösterilmiştir. Hiyeroglifleri çözmesiyle tanınan Jean-François Champollion
1828 yılında anlaşmanın bir kısmını kopyalamış ve 1844 yılında bulguları
yayınlanmıştır. Hitit Kralı, sanki Ramses’ten af dilercesine barış rica
etmektedir. Hiyerogliflerde okunan “Kheta” sözcüğü Hititleri
tanımlamaktadır.
Hiyerogliflerin bire-bir çevirisi şu şekildedir:
1. Yirmi
birinci yılın Tybi ayının (beşinci ay) yirmi birinci gününde, Güneşin Onadığı,
Güneşin Oğlu, Ramessu-meriamen (2. Ramses), sonsuz yaşam ve sonsuzluk sahibi,
Amon-Ra, Harmachu, Memphis’li Ptah, Asheru’lu Maut ve Chensu-Neferhotep aşığı;
babası Harmachu gibi sonsuza kadar, faniler arasında, Horus tahtının sahibi
Kral Ra-user-ma (2. Ramses) saltanatında.
2. İşte o
gün bilin ki Majesteleri Ramessu-meriamen kentinde babası Amen-Ra’yı,
Ramessu-meriamen Amen’ini, Ramessu-meriamen Ptah’ını, Nut’un en görkemli oğlu
Sutech’ı, yatıştırıyordu – tanrılar ona otuz yıl festivallerinin sonsuzluğunu,
sonsuz huzur yılları, bütün toprakların, bütün ulusların sonsuza kadar onun
ayakları altında boyun eğmesini bahşetsin.
3. Bir
kraliyet elçisi geldi (burada satırın geri kalanını neredeyse tamamı
silinmiştir; muhtemelen, iki kraliyet elçisi geldi, ellerinde gümüş bir
tabletle, üzerinde de)
4. Kheta
(Hitit) Büyük Yöneticisi Kheta-Sira; Güneşin Onadığı, Güneşin Oğlu,
Ramessu-meriamen, babası Harmachu gibi sonsuza kadar sonsuz yaşam ve sonsuzluk
sahibi Kral Ra-user-ma’ya barış ricası göndermişti. Kheta Büyük Yöneticisi
Kheta-Sira’nın Kral’a gönderdiği gümüş plakanın kopyası, eliyle Elçisi
5. Tarbishu,
ve Elçisi Rames, Güneşin Onadığı, Güneşin Oğlu, Ramessu-meriamen, yöneticilerin
Başı, sınırları onun istediği her yer uzanan Majesteleri Ra-user-ma’ya barış rica
etmek için; o sözleşme ki onu yapan Icheta Büyük Yöneticisi muhteşem
Kheta-Sira, Marasara’nın oğlu,
6. Kheta’nın
muhteşem Büyük Yöneticisi, Sapalala’nın torunu, Kheta’nın muhteşem Büyük
Yöneticisi, gümüş plaka üzerinde, diğer yanda Ra-user-ma, Güneşin Onadığı,
büyük, muhteşem Mısır yöneticisi, büyük, muhteşem Mısır yöneticisi
Ramen-ma’nın (1. Seti) oğlu, Ra-men-Peru’nun (1. Ramses) torunu
7. büyük,
muhteşem Mısır yöneticisinin: Barış ve kardeşliğin iyi koşulları … sonsuza
kadar, ki onlar evvelden sonsuza kadardı. Bu; büyük Mısır yöneticisinin büyük
Kheta Prensi’yle bir anlaşmasıydı, sözleşme biçiminde, tanrı aralarında
düşmanlığa neden olmasın diye! Şöyle oldu
8.
Mautenara, yani Kheta’nın Büyük Yöneticisi, ağabeyim, zamanında, ki o savaştı …
büyük Mısır yöneticisi ile. Ama şimdiden sonra, hatta tam bu günden itibaren;
Kheta Büyük Yöneticisi Kheta-Sira, Güneş tarafından, Suteç tarafından yapılan
düzenlemeye bağlı kalmayı kabul eder, Mısır ülkesi hakkında,
9. Kheta
ülkesi de dahil, aralarında sonsuza kadar hiçbir düşmanlık çıkmamasını
sağlamayı. Bilinsin ki, şu ki – Kheta Büyük Yöneticisi Kheta-Sira Güneşin
Onadığı, büyük Mısır yöneticisi Ra-user-ma ile bu günden itibaren anlaşmaya
varır ki aramızda sonsuza kadar güzel barış ve kardeşlik olacak.
10. Benimle kardeşlik
edecek, benimle barış içinde olacak, ve ben onunla kardeşlik edeceğim, sonsuza
kadar onunla barış içinde olacağım. Bunun olduğu tarih ağabeyim Kheta Büyük
Yöneticisi Mautenara zamanında; onun ölümünün ardından, Kheta-Sira oturdu
11. babasının tahtına
Kheta Büyük Yöneticisi olarak – Bilinsin ki ben büyük Mısır yöneticisi
Ramessu-meriamen ile tamamen aynı görüşteyim; artık bundan önceki barış ve
kardeşlikten daha iyisi olacak. Bilinsin ki, ben, Kheta Büyük yöneticisi,
12. Mısır büyük
yöneticisi Ramessu-meriamen ile iyi barış, iyi kardeşlik içindeyim; Kheta’nın
Büyük Yöneticisi’nin çocuklarının çocukları büyük Mısır yöneticisi
Ramessu-meriamen’in çocuklarının çocukları ile kardeşlik ve barış içinde
olacak. Tıpkı bizim (kardeşlik) anlaşmamız gibi, ve bizim düzenlemelerimiz
13. (Mısır ülkesi
için yapılan) Kheta ülkesi ile; onlar için de sonsuza kadar barış ve kardeşlik
olacak; onların arasında sonsuza kadar düşmanlık olmayacak. Kheta Büyük
Yöneticisi oradan herhangi bir şey alıp götürmek için sonsuza kadar Mısır
toprağı işgal etmeyecek; büyük Mısır yöneticisi Ramessu-meriamen de
14. oradan herhangi bir
şey alıp götürmek için sonsuza kadar Kheta toprağı işgal etmeyecek. Kheta Büyük
Yöneticisi Sapalala zamanından olan ittifak anlaşması, ayrıca babam Kheta Büyük
Yöneticisi Matenara (Murasara) zamanından olan ittifak anlaşması; eğer ben onu
yerine getirirsem, bilinsin ki büyük Mısır yöneticisi Ramessu-meriamen de onu
yerine getirecek
15. bizimle birlikte,
ikimiz de, bugünden bile itibaren, onu yerine getirecek, ittifak yapısını
uygulayacağız. Eğer büyük Mısır yöneticisi Ramessu-meriamen’in topraklarına bir
düşman gelirse, ve o da Kheta Büyük Yönetici’ne haber iletip derse ki Gel ve
bana ona karşı yardım et, işte o zaman Kheta Büyük Yöneticisi
16. … Kheta Büyük
Yöneticisi düşmanı yok etmek için; ama eğer ki Kheta Büyük Yöneticisi (kendisi)
gelmez ise, piyadelerini ve süvarilerini gönderecek … düşmanını yok etmek için
… Ramessu-meriame hiddetini
17. … kapıların köleleri,
ve ona herhangi bir zarar verdiklerinde, onları yok etmeye gidecek, o zaman
Kheta Büyük Yöneticisi birlikte …
18. … düşmanlarını yok
etmek için yardıma gelmek, eğer gitmek büyük Mısır yöneticisi
Ramessu-meriamen’i memnun edecekse, o da …
19. … Kheta ülkesine tüm
gücüyle dönmek. Ama eğer Kheta Büyük Yöneticisi’nin hizmetkarları onu işgal
ederse, yani Ramessu-meriamen…
(Satır 20 ve 21 neredeyse tamamen
silinmiş)
22. büyük Mısır
yöneticisi Ramessu-meriamen’in topraklarından ve onlar Kheta Büyük Yöneticisi’ne
gelince, o zaman Kheta Büyük Yöneticisi onları kabul etmeyecek ve Kheta Büyük
Yöneticisi onları Güneş’in onayladığı büyük Mısır yöneticisi Ra-user-ma’ya
gönderecek …
23. … ve onlar onlardan
birine hizmet için Kheta ülkesine gelirse, onlar Kheta ülkesine katılmayacak,
onlar büyük Mısır yöneticisi Ramessu-meriamen’e teslim edilecek. Ya da eğer
geçiş olursa …
24. … Kheta ülkesinden,
ve onlar gelirse büyük Mısır yöneticisi Ramessu-meriamen’e, o zaman Güneş’in
onayladığı, büyük Mısır yöneticisi Ra-user-ma asla …
25. … ve onlar herhangi
türden bir hizmet için Mısır ülkesine gelirse, o zaman Güneş’in onayladığı
büyük Mısır yöneticisi Ra-user-ma onları sahiplenmeyecek; onların Kheta Büyük
Yöneticisi’ne teslim edilmelerini sağlayacak …
26. … gümüş tablet, ilan
edilir ki Kheta ülkesinin erkek tanrı (savaşçılar) ve dişi tanrı bin tanrı
tarafından, Mısır ülkesinin erkek tanrı ve dişi tanrı bin tanrı ile uyum
içinde, ki onlar
27. Kheta Tanrısı, A…
kenti Suteç’i, Taaranta kenti Suteç’i, Pairaka kenti Suteç’i, Khisasap kenti
Suteç’i, Sarasu kenti Suteç’i, Khira(bu) kenti Suteç’i, …
28. Sarapaina kenti
Suteç’i, Kheta Astarata’sı, Titatkherri tanrısı, Ka… tanrısı
29. … kenti tanrıçası …
Tain… tanrıçası …, … tanrısı
30. Kheta ülkesinin
ırmaklarının tepelerinin, Kheta ülkesi tanrıları, Tawatana ülkesi tanrıları,
Güneş Amen, Suteç, erkek tanrılar, dişi tanrılar, Mısır ülkesinin tepelerinin,
ırmaklarının, … büyük deniz, rüzgarlar, bulutlar. Bu sözler
31. ki Kheta ülkesinin
ve Mısır ülkesinin gümüşünden tabletin üzerindedir, her kim ki onlara uymazsa,
Kheta ülkesinin bin tanrısı, Mısır ülkesinin bin tanrısı ile birlikte, onun
yuvasına, ailesine, hizmetkarlarına (karşı) duracaktır. Ama her kim ki gümüş
tablet üzerindeki bu sözlere uyarsa, ister Kheta’lı olsun …
32. …
33. Kheta ülkesinin bin
tanrısı, Mısır ülkesinin bin tanrısı ile birlikte, sağlık verecek, yaşam
verecek onun (ailesine) ve … kendisine hizmetkarları ile birlikte. Eğer ki
geçerse (Mısır ülkesinden) bir adam, ya da iki, ya da üç (ve giderse Kheta
ülkesine, o zaman Kheta Büyük Yöneticisi sağlayacak) onların Güneş’in Onadığı
büyük Mısır yöneticisi Ra-user-ma’ya teslim edilmesini, ama her kim ki büyük
Mısır yöneticisi Ramessu-meriamen’e verilirse,
34. o zaman cürümü kullanılmayacak
… kendisine, karılarına, çocuklarına karşı … Eğer ki geçerse Kheta ülkesinden
bir adam, ya da iki, ya da üç, ve gelirse Güneş’in Onadığı,
35. büyük Mısır
yöneticisi Ramessu-meriamen’e büyük Mısır yöneticisi yakalayıp (onların
sağlayacak) Kheta Büyük Yöneticisi’ne teslim edilmelerini (ama her kim ki
teslim edilecek) kendisi, karıları, çocukları, ayrıca ölüme mahkum edilmeyecek,
ayrıca asla (acı çekmeyecek?)
36. gözlerinden,
ağzından, ayaklarından, ayrıca cürümü ona karşı kullanılmayacak. Bu gümüş
tabletin ön yüzünde yer alan figür Suteç’in figürüdür … gökyüzünün büyük
yöneticisi Suteç, Anlaşma’nın takipçisi, ki onu yapan büyük yönetici Kheta-Sira
37. Kheta’dan …
38. .…
Metni şu şekilde toparlayabiliriz:
Saltanatının 21. yılında Ramses Pi-Ramses
(Tanis)’de iken gümüş bir tablette yazılı anlaşmayı aldı.
İşte, Hatti’nin büyük kralı Hattušili ve
Mısır’ın büyük kralı Ramses, aralarında kardeşliği korumak için bu anlaşmayı
yaptılar.
Önceleri, iki memleket arasında düşmanlığa
ilahlar asla izin vermemişlerdi. Bununla beraber, Muvattali Mısır’la savaş
yaptı. Fakat Hattuşil aralarında ebediyen düşmanlığı önlemek için bu anlaşmayı
yapmıştır.
Hattuşil bizzat Ramses ile bu anlaşmayı
yapmıştır. Muvattali ölünce, Hattušili Ramses ile barış içindedir. Ve Hatti
kralının oğullarının oğulları ile ebediyen barış içinde olacaklardır.
Hatti Kralı Mısır’a, Ramses Hatti
memleketine hiçbir surette girmeyecektir.
Hattuşil Şubbililiuma ve Muvattali
zamanında mevcut olan anlaşmayı tanır ve kabul eder. Ramses, iki hükümdarın
beraberce yaptıkları barışı ebediyen koruyacaklardır.
Eğer Ramses’in memleketine bir düşman
girerse ve Hatti’den bir yardım isterse, Hatti hükümdarı onun yardımına
koşacak, fakat eğer kendisi bizzat gitmezse ordusunu ve savaş arabalarını
gönderecektir.
Eğer Ramses halkının isyanına karşın
onları yola getirirse, Hatti kralı onunla beraber olacaktır.
Eğer bir düşman, Hatti kralına karşı
yürürse (ve Hattuşil) Ramses’ten bir yardım isterse, o yardıma gelecek ve
düşmanı öldürecektir. Fakat eğer Ramses şahsen gelmek istemezse, O askerlerini
ve savaş arabalarını gönderecektir.
Eğer Mısır’dan bir büyük adam kaçarsa ve
Hatti memleketine iltica ederse, Hatti Kralı onu kabul etmeyecek ve Ramses’e
teslim edecektir.
Eğer halk içinden bir veya birkaç kişi,
Hatti’ye birisinin hizmetine girmek üzere kaçarsa, bunlar Hatti memleketine
kabul edilmeyip, Mısır Kralı Ramses’e iade edilecektir.
Eğer Hatti memleketinden bir büyük adam,
Ramses’in memleketine iltica ederse, Mısır Kralı onu kabul etmeyerek Hatti
hükümdarına teslim edecektir.
Eğer halk içinden bir veya birkaç kişi,
Mısır’da bir hizmetkarlığa girmek için kaçarsa, Mısır Kralı onları kabul
etmeyecek ve Hatti Kralına iade edecektir.
Hatti’nin, Mısır’ın “bin ilah ve ilahesi”
bu anlaşmanın şahidi ve koruyucusudurlar: Gökyüzünün hakimi Güneş, Arinna
şehrinin Güneşi, Gökyüzünün hakimi Fırtına Tanrısı, Hatti’nin, Arinna’nın,
Zippalanda’nın, Betiyarik’in, Hisashapa’nın, Sarissa’nın Alep’in, Lihzim’in vs…
Fırtına tanrıları, Hatti memleketinin İştarı, Zithariya, Karzi, Hapantariya
Tanrıları Karahma, Tyr, Tanrıçaları vs.. Gökyüzünün Kraliçesi, Bütün Hatti ve
Mısır’ın dağları, nehirleri Gök, arz büyük deniz, rüzgarlar ve bulutlar…
Hatti ve Mısır’ın, bu gümüş tablet
üzerindeki maddelerinde gösterilen şartlara kim riayet etmezse, Hatti’nin ve
Mısır’ın bin ilahı onun evini, memleketini, hizmetkarlarının da mahvetsin,
fakat, kim bunlara riayet ederse, aynı ilahlar onu refah içinde bulundursun,
mallarını ve hizmetkarlarını korusun.
Eğer bir, iki veya üç adam Mısır’dan
kaçarsa ve Hatti Kralına iltica ederse, o bunları Mısır Kralı Ramses’e teslim
edecektir. Fakat bu kimsenin hiçbir suretle evi yıkılmayacak, karı ve çocukları
cezalandırılmayacak, kendisi de öldürülmeyecek, herhangi bir azası (gözleri,
kulakları, ağzı, bacakları) yok edilmeyecektir.
Aynı suretle, eğer bir, iki veya üç kişi,
Hatti’den kaçarsa ve Kral Ramses’e iltica ederse, o bunları Hatti hükümdarına
teslim edecektir. Fakat Hatti Kralı bu adamı cezalandırmayacaktır, ne evini
yıkacak, karılarını, çocuklarını öldürmeyecek ve kulaklarını, gözlerini, ağzını
ve bacaklarını kestirmeyecek ve hiçbir ceza uygulamayacaktır…
Hattuša’daki Kopya
1906-1908 yılları arasında, Alman arkeolog
Hugo Winckler ile İstanbul Arkeoloji Müzesi (o zaman Müze-i Hûmayun) ikinci
müdür Theodore Makridi'nin, birlikte Hattuşa-Boğazköy’de yaptıkları kazılar
sırasında bulunan bir kil tablet, 80 yıldır, Ramses’i Kadeş Savaşı’nın galibi
gibi gösteren tek taraflı Mısır propagandasına son vermiştir.
Akkadça çivi yazısı ile yazılan tablet
oldukça hasar görmüştür ve kırıktır. Neredeyse yarısı eksiktir. Sonraki
kazılarda, metnin diğer parçaları bulunarak eksik kısımlarının tamamlanması
sağlanmıştır. Tablet, bugün İstanbul Arkeoloji Müzeleri-Eski Şark Eserleri
Müzesi’nde sergilenmektedir.
Metnin tercümesi şöyledir:
Mısır’ın büyük kralı Ramses, Hatti’nin
büyük kralı Hattuşili ile aralarında kardeşliği devam ettirmek için bir anlaşma
yapmıştır. Mısır’ın büyük kralı Ramses, Hatti’nin büyük kralı Hattuşil ile
barış ve kardeşliği ilan eder.
Tanrılar, iki ülke arasında düşmanlığa
asla izin vermemişlerdir. Ramses, Hatti’ye karşı asla düşmanlık
göstermeyecektir.
Ramses bizzat, Hattuşili ile beraber iki
hükümdar arasında barışı temin maksadıyla bu anlaşmayı yapmıştır, ikisi
birbirine kardeş olmuştur. Ve şimdi eskiden olduğundan daha fazla kardeştirler.
Ramses, Hattuşili’in dostudur. Oğulları, Hattuşil’in oğullarının kardeşleri
olacaklardır ve ebediyen barış içinde yaşayacaklardır.
Ramses, Hatti memleketini herhangi bir şey
almak için istila etmeyecektir. Hattuşili, Mısır’a herhangi bir şey almak için
girmeyecektir.
Böylece, Şamas ve Teşup’un iradeleri Mısır
ve Hatti’nin kardeşliğini resmen ilan ederler. Ramses bugünden itibaren barışı
koruyacaktır. Mısır ve Hatti ebediyen barış ve kardeşlik içindedir.
Eğer bir düşman Hatti’ye karşı yürürse ve
Hattuşili, Ramses’e “Bana yardıma gel” diye haber gönderirse, Ramses ordusunu
ve savaş arabalarını O’na gönderecektir.
Ve eğer Hattuşili, kendi halkına kızar ve
onlar da isyan ederlerse, Ramses ordusunu ve savaş arabalarını Hattuşili’in
asileri üzerine gönderecektir.
Eğer bir başka düşman Mısır’a karşı yürür
ve Ramses’de kardeşi Hattuşili’ye “Gel bana yardım et” diye haber gönderirse,
Hattuşili bu düşmanı öldürmek için ordusunu gönderecektir.
(Sonraki kısımlar bozuktur…)
Antlaşmadan Sonra
Hattušili ile Ramses ve onlardan sonra
gelen krallar Kadeş Barışı’na uygun hareket etmiş ve sonraki dönemlerde
Hitit-Mısır ilişkileri, daima barış ve dostluk temeli üzerine oturmuştur. Hatta
Hattušili’den sonra tahta geçen oğlu IV. Tuthaliya, Hatti Ülkesi’nde baş
gösteren kuraklık ve kıtlık tehlikesi karşısında “dost ve kardeş ülke”
Mısır’dan yardım istemiştir. Bu sırada Mısır’ın başında II.Ramses’tan sonra
tahta çıkmış olan Banenre Merenptah vardır. Firavun bu olayı Karnak
Tapınağı’nın duvarlarında şu sözlerler anlatır : “Hatti ülkesini yaşatmak için, Asyalılara gemiler içinde
tahıl gönderdim.”
Kadeş Antlaşması, tarihte iki eşit devlet
arasında barış adına yapılmış diplomatik girişimlerin bilinen en eski yazılı
örneğidir. Bu öneminden dolayı Boğazköy’de bulunan tabletin iki metre boyundaki
bakır kopyası, Birleşmiş Milletler Bina'sının duvarına asılmıştır.
KAYNAK: ArkeOkur
Nabonidus
13.03.2016
Yorumlar