CANHASAN
Konumu: Karaman-Ayrancı karayolunun Canhasan - Sudurağı yol ayrımı
üzerinde Karaman’ın yaklaşık 13
km . kuzey-doğusundadır. Canhasan (Alaçatı) Köyü’nün doğu
kenarında yer alır. Canhasan I ve III tarih öncesi çağ höyükleri olup, Canhasan
II ise geç döneme tarihlenir.
Önemi: Canhasan’ın arkeolojik önemi,
çanak çömleksiz Neolitik’ten, çanak çömlekli Neolitiğe geçişin tespit
edilebildiği nadir höyüklerden biri olmasıdır. Kalkolitik çağı temsil eden
yüksek kültürü nedeniyle Burdur Hacılar Höyükle birlikte Anadolu Kalkolitik Çağ
boyalı seramiğinin karakteristik örneklerini barındırır. Ayrıca yontma taş
teknolojisinde yoğun bir şekilde kullanılan obsidyen buluntuların varlığı,
çevre ile ilişkileri gün ışığına çıkarılması bakımından önem arz etmektedir.
Kazı çalışmaları: Canhasan I ‘de 1961-67 yılları arasında İngiliz Arkeoloji Enstitüsü
adına David H. French başkanlığında yapılan kazılarda
sekiz tabaka tespit edilmiştir. Evler, dikdörtgen veya kare planlı, iki
katlı inşa edilmiştir. Kerpiç, ağaç destek ve payanda duvarları kullanılmıştır.
Tabanlar ve duvarlar çamur sıva ile sıvanmış, üzeri kırmızı aşı boyası ile
boyanmıştır.
Plüvyal bir gölün kurumasından
sonra kıyısına kurulduğu saptanan Canhasan III yerleşmesi, yaklaşık 100 m. çapında
ve 6 m. yüksekliğindedir. 1969-1970 yıllarında İngiliz Arkeoloji Enstitüsü
adına David H. French başkanlığında yapılan kazılarda kesintisiz 7 yapı katı
tespit edilmiş, bunlardan çanak çömleksiz neolitik dönem M.Ö. 6500’e
tarihlendirilmiştir. 7-4 arası Geç Neolitik (M.Ö.6000), 3-1 arası katlar
Kalkolitik Devre (M.Ö.5500-3000) tarihlendirilmiştir.
Canhasan’da yerleşme Canhasan III
höyüğünde Çanak Çömleksiz Neolitik Devirde başlamış, yerleşme daha sonra
Canhasan I ve Canhasan II höyüklerinde devam etmiştir. Canhasan III’te Neolitik
Çağ yerleşmesine ait mimari kalıntılar yüzey toprağının hemen altında ortaya
çıkmıştır. Yapılarda kerpiç ve tuğla kullanımının yanı sıra, genellikle pise
tekniği uygulanmıştır. Dikdörtgen planlı konutlarda taş temel yoktur. Duvarlar
ve tabanlar kil sıva ile kaplanmış, bazen bu sıvalar kırmızı aşı boyası ile
boyanmış, bazen de sert zemin üzerine
çakıl taşlarının kuvvetle bastırılması ile dekore edilmiştir.
Yontma taş endüstrisinde obsidyen
kullanımı ağırlıktadır. Düzeltili uçlar, uç kazıyıcılar, yonga kazıyıcılar,
sarp düzeltili dilgiler, deliciler, geometrik yarımaylar ve yamuklara
rastlanmıştır. Çakmaktaşımdan yapılmış aletler sayıca daha azdır, özellikle
orak bıçakların yapımında kullanılmıştır. Cilalı taş baltalar, cilalı
gerdançeler ve boncuklar diğer taş buluntulardır.
Kemik endüstrisi örnekleri
içerisinde iğneler, spatulalar ve boncuklar ağırlıktadır. Ele geçen hayvan
kemikleri içerisinden sığır, koyun-keçi, geyik, karaca, yabani eşek, domuz,
tavşan, köpek, kurt, kaplumbağa, yılan, kuşlar, küçük kemiriciler ve balık
türleri saptanmıştır. Sığırın evcilleştirildiği sanılmaktadır.
Yabani einkorn buğdayının iki
cinsi tarıma alınmış, tek ve çift tohumlu einkorn ile emer buğdayı, ekmeklik
buğdayın iki cinsi, makarnalık buğday, çavdar otu, arpa, mercimek ve büyük
taneli baklagillerin yanı sıra ceviz, çitlenbik, yabani üzüm ve pek çok ot türü
ele geçen bitki kalıntıları arasındadır.
Yerleşme Canhasan III höyüğünde
çanak çömleksiz neolitik devirde başlamış daha sonra Canhasan I ve Canhasan II
höyüklerinde devam etmiştir. Canhasan II höyüğü Roma ve Bizans devirleri yerleşmesine
sahne olmuştur.
Canhasan I ‘de evler kerpiç
kullanılarak, dikdörtgen veya kare planlı inşa edilmiştir. İnşa tekniğinde ağaç
destek ve payanda duvarları kullanılmıştır. Evlerde tabanlar ve duvarlar çamur
sıva ile sıvanmış, üzeri kırmızı aşı boyası ile boyanmıştır. Evler iki
katlıdır.
Kalkolitik devir yapı katlarında
gri veya açık siyah renkli zemin üzerine kazıma tekniğinde motiflerle bezenmiş
çanak çömlek, açık renk üzerine kırmızı renkte boya ile bezenmiş çanak çömlek
ve koyu kahveringi veya koyu kırmızı renkte düz parlatılmış çanak çömlek bol
olarak kullanılmıştır.
Küçük buluntular içerisinde
kıymetli taşlardan gerdanlık, midye kabuğundan kolyeler, kemikten yapılmış
bilezik ve süs eşyaları ile figürinler bulunmaktadır.
Burada yaşayan insanların yakın
doğu ve Mersin bölgesi ile ilişkileri saptanmıştır. Tarıma ve hayvancılığa
dayalı bir ekonomilerinin olduğu bilinmektedir.
Kazı çalışmalarının sonlandırılmasından bugüne
özellikle Canhasan I höyüğünün tepe noktasında yapılan sondajdan geriye sadece
kerpiçlerin de erimesiyle kocaman bir çukur kalmıştır.
Nabonidus
28 Mart 2016
Yorumlar